Kitap Bandrolü Ne İşe Yarar? Nasıl Alınır?

Kitap Bandrolleri

Kitap yazmak, yazılı bir eser oluşturmak, zorlu fakat son derece keyif veren bir eylemdir. İnsan, bilgi birikimini zihinsel becerisiyle harmanlayarak kağıda dökmeyi başardıktan sonra, bu zaferini herkese duyurmak ister. Ancak, eserini diğer insanların beğenisine sunarak yazma aşamasının keyfini okutma evresiyle sürdürmek ve taçlandırmak için ayrıca bir çaba sarf etmek gerekmektedir. Zira, ikinci aşamada, ilk aşamadaki soyut zorlukların yerini, aşılması gereken bazı somut engeller alır. Söz konusu engeller arasında belki de en büyüğü, eseri fiziksel bir varlığa dönüştürmek için gereken işlemlerin yerine getirilmesidir. Bu işlemler genel olarak yayınevleri aracılığıyla yapıldığından, öncelikle eseri basacak bir yayınevi bulmak gerekir. Eser sahibinin, bu işi kendi imkânlarıyla başardığını varsaysak dahi olay, eserin fiziksel varlığa dönüştürülmesinden ibaret olmadığı için, eserin okuyucularla buluşmasının önündeki diğer engeller ortadan kaldırılmayı bekliyor olacaktır.

İşte, bu bölümde sizlere bu engellerden biri olan bandrol uygulaması hakkında bilgiler vermeye çalışacağız. Yine de tüm bu sıralanan zorlukların ilk kısmı yani yanın sürecine hazırlanması için sizlere hizmet vermekten gurur duyuyoruz. Bu işlem için hemen Kitap Baskı ve Yayın Süreci linki üzerinden bilgi alabilirsiniz.

Kitap Bandrolünün Tanımı ve Amacı

Giriş kısmında değindiğimiz üzere, bir kitabı basılı eser haline getirip kitlelerle buluşturmak için yerine getirilmesi gereken bazı prosedürler mevcuttur. ‘‘Keşke olmasalardı’’ diye düşünebileceğimiz bu prosedürlerin bir kısmının gereksizliği ve bilginin serbest dolaşımının önünde bir engel oluşturdukları üzerine tartışılabilir. Öte yandan, burada mevcut durum ve süreç hakkında bilgi verme amacı güdüldüğünden, bu prosedürlerin eser sahibine sağladığı faydalara odaklanmak yerinde olacaktır. Bu kapsamda, işe bandrolün kısa tanımını yaparak başlamak gerekirse; bandrolün, eserinizin bilginiz dışında, olduğu gibi çoğaltılması veya taklit edilerek piyasaya sürülmesinin önüne geçme amaçlı bir güvenlik uygulaması olduğu söylenebilir. Bu uygulama, eserinizin bilginiz dâhilinde çoğaltılan her bir kopyası üzerine yapıştırılan bir etiket ile gerçekleştirilmektedir.

Hologram, Bandrol

Hologram Nedir?

Bahsi geçen etiket, hologram içeren, sökülmesi halinde parçalanan ve yapıştırıldığı malzemenin özelliğini kaybettiren nitelikte bir malzemeden üretilmektedir. Bu sayede, eserin bir kopyasını eline alan kişi, bandrol kontrolü yaparak eserin sahibinin izniyle mi yoksa ‘korsan’ olarak da adlandırılan izin almadan çoğaltma yoluyla mı piyasaya sürüldüğünü anlayabilir. Bu noktada, eserin kitlelere sunulması için şart olan ve bandrol alma aşamasından önce halledilmesi gereken bir başka işlemi ve onun yararlarını da anımsatmak gerekir. Ancak, bu bilgileri burada vermek kafa karışıklığına yol açabileceğinden eser için uluslararası bir kimlik numarası (ISBN) edinme işlemi olarak tanımladığımız bu aşamayla ilgili bilgilendirme yazımız için sizleri şuraya alıp bandrol konusuna devam edelim.
Anlaşılacağı üzere, bandrol uygulaması, öncelikle eser sahibinin maddi ve manevi hakları ile eser sahibinin haklarını devrettiği yayıncının ticari haklarını korumaya yönelik bir önlemdir. Bandrole sahip basılmış eserler, aslında şu mesajı iletmektedir: ‘Bu eser, sahibinin izni ile çoğaltılmış, yetkili kurumlar tarafından incelenerek tescillenmiş, dağıtımı ve satımı uygun bulunmuş ve satışından doğacak gelir devlet tarafından vergilendirilmiştir.’ Bu mesajda da belirtildiği gibi, kitabınızı ücretsiz olarak dağıtacak olsanız dâhi bandrol başvurusunda bulunmak durumundasınız. ‘‘Ben eserimin anonim olmasında bir sakınca görmüyorum. Yani, isteyen herkes iznimi almadan, eserimden istediği kadar çoğaltıp dağıtabilir, isterse bundan para bile kazanabilir. O yüzden bandrole ihtiyacım yok.’’ mu dediniz? O halde size kötü bir haberimiz var. Zira ‘Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ gereğince bu durumda bile eserinizin her kopyası için bir adet bandrol almak zorundasınız. Aksi halde yasayı çiğnemiş, yani suç işlemiş olursunuz. Bunun nedenleri üzerinde durmak, yazımızın amacına hizmet etmeyeceğinden biz hemen bu mecburiyeti ne şekilde yerine getirebileceğiniz konusuna geçelim. Unutmadan, bu yasanın süreli olmayan yayınlar (Örneğin kitaplar) dışında sinema ve müzik eserleri ile bilgisayar oyunları için de bandrol uygulaması zorunluluğu getirdiğini belirtmiş olalım.

Bandrol Başvurusu Nereye ve Nasıl Yapılır?

Sürecin ayrıntılarına geçmeden önce, ayrıntıyla ilgilenmek zorunda kalmadan bandrol edinmek isteyenler için tüm süreci üstlenerek bandrol alma hizmeti de verdiğimizi, ayrıca bundan önceki aşama olan ISBN edinme konusunu da ilgili mercilere başvurarak çözdüğümüzü not düşelim. Peki, bu işi kendisi halletmeyi tercih edenler ne yapacak? Gelin, şimdi buna bakalım:  Bandrol, ISBN gibi konularda üst yetkili kurumun Kültür ve Turizm Bakanlığı olduğunu belirttikten sonra bandrol satış yetkisinin ise Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu (YAYFED)’in İstanbul ve Ankara Şubelerine verildiğini söyleyelim. Başvuru süreci de bu mantıkla hareket edilerek işlemekte. Yani, bandrol edinmek için yapacağınız ilk iş, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün internet adresine (http://www.telifhaklari.gov.tr/) girmek. Buradan, öncelikle ‘Başvuru İşlemleri’ sekmesini bulup bu bölümün üzerine geldiğinizde açılan ‘Bandrol Başvuruları’na tıklamalısınız. Bu işlem sizi ‘Bandrol Başvuru Ekranı’na ulaşabileceğiniz sayfaya götürecektir. İlgili kısma tıkladığınızda karşınıza çıkan kırmızı ‘Online Başvuru Ekranı’ butonu ise kurumun internet uygulamalarına erişim izni alacağınız sayfayı açmaktadır. Burada üye kayıt işleminizi gerçekleştirdikten sonra sisteme girerek bandrol talebinizi iletebilirsiniz. Çeşitli ayrıntıları olan bu internet başvurusunun diğer işlem basamakları için YAYFED’in internet sitesinde bulunan hemen aşağıdaki internet bağlantısına tıklayabilirsiniz. (YAYFED)

Yukarıdaki işlemleri yaptıktan sonra sıra, meseleyi YAYFED ayağına taşımaya gelmiş demektir. Bunun için yapılması gereken, aşağıda belirtilen belgelerin hazırlanarak elden veya posta/kargo yoluyla YAYFED’in İstanbul veya Ankara şubelerine iletilmesidir. İşletmeler, kurum ve kuruluşlar için farklı belgeler istense de biz burada şimdilik yalnızca bireysel başvuru sahiplerinden istenen belgeleri sıralamakla yetiniyoruz. YAYFED’in internet adresinden (https://www.yayfed.org/) bandrol bölümüne girerek ulaşabileceğiniz formlar şu şekilde:

1. Banka dekontu (2 Adet)
2. Başvuru Dilekçesi – Ek-1: Form-1 (Bandrollerin kargo ile gönderilmesi için Ek-2: Form-2)
3. Matbaa veya dolum tesisi yazısı
4. Bandrolü vekil alacak ise vekaletname
5. Çoğaltma hakkına sahip olup yurtdışında çoğaltılan nüshalar için “Gümrük Giriş Belgeleri”

Bahsi geçen bu belgeleri hazırladıktan sonra çıktılarını alıp yukarıda belirtilen sıraya göre plastik telli dosyaya takarak bu dosyayı YAYFED’e iletirseniz bandrol başvuru işleminizi tamamlamış oluyorsunuz. Bundan sonrası, başvurunuza olumlu yanıt gelmesini beklemek, olumlu yanıtı ve bandrollerinizi teslim aldıktan sonra ise bandrolleri eserinizin kopyaları üzerine, ilgili mevzuatta belirtildiği biçimde yapıştırmaktan ibaret. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise, bandrolün mevzuata aykırı biçimde yapıştırılmasının Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince suç olarak değerlendiriliyor olması. O yüzden, bandrollerinizi mevzuata uygun biçimde yapıştırmaya özen göstermeniz gerektiğini vurguluyor, bol okumalı ve üretken günler diliyoruz.

Main Page Photo by freddie marriage on Unsplash